Οι σπίλοι(ελιές) αποτελούν την κλινική εκδήλωση καλοήθους πολλαπλασιασμού κυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα μας. Σε ένα μικρό ποσοστό, μπορεί να εξελιχθούν σε πιο επιθετικές βλάβες και σπανιότερα, στον καρκίνο του δέρματος(μελάνωμα). Κάποιοι είναι εκ γενετής και ορισμένοι άλλοι επίκτητοι. Το είδος και ο αριθμός των σπίλων εξαρτάται από γενετικούς – κληρονομικούς παράγοντες, ενώ και η έκθεση στον ήλιο μπορεί να τους επηρεάσει.
Βασικό είναι να γνωρίζουμε πως αξιολογούνται οι σπίλοι, αυτό γίνεται βάσει του αλγόριθμου ABCDE όπου
- Ασυμμετρία (Asymmetry)
- Όρια (Borders)
- Χρώμα (Color)
- Διάμετρος (Diameter)
- Ανύψωση/ Εξέλιξη (Elevation/Evolution)
Πολύ σημαντική θεωρείται η αυτοεξέταση του ασθενούς. Αν κάποιος ασθενής διαπιστώσει μεταβολές σε ένα σπίλο, θα πρέπει να επισκέπτεται τον Δερματολόγο του για εξέταση. Ως αξιοσημείωτες μεταβολές σε ένα σπίλο θεωρούνται:
-Αιφνίδια αιμορραγία (χωρίς να θυμάται ο ασθενής κάποιον τραυματισμό)
-Αλλαγή στην αισθητικότητα του σπίλου (τσιμπήματα, κνησμός-φαγούρα)
-Αλλαγές στο χρώμα και κυρίως εμφάνιση χρωματικής ποικιλίας στην ίδια βλάβη.
-Αλλαγές στο σχήμα κυρίως εμφάνιση ψευδοποδίων (προεξοχές, ποδαράκια) στην περιφέρεια της βλάβης
-Αλλαγές στο σπίλο ή/και στην γύρω περιοχή του δέρματος: ερύθημα (κοκκίνισμα), οίδημα (πρήξιμο), έλκος (πληγή που δεν κλείνει)
Τέλος άτομα με επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό (μελάνωμα) ή πολυάριθμους σπίλους, ή μεγάλους συγγενείς (παρόντες από την γέννηση) σπίλους θα πρέπει να εξετάζονται προληπτικά από δερματολόγο τουλάχιστον μια φορά ετησίως. Στους ασθενής αυτούς έχει νόημα να γίνεται και αποθήκευση των δερματοσκοπικών εικόνων για να γίνεται σύγκριση σε επόμενο έλεγχο, διαδικασία που ονομάζεται χαρτογράφηση.
Η εξέταση των σπίλων γίνεται με την μέθοδο της δερματοσκόπησης. Η δερματοσκόπηση αποτελεί την εξέταση του δέρματος με τη βοήθεια του δερματοσκόπιου. Είναι μια μη-επεμβατική, διαγνωστική τεχνική η οποία μεγεθύνει τις βλάβες του δέρματος σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνεται ορατή η ποικιλομορφία στο χρώμα τους, η εσωτερική αρχιτεκτονική και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της βλάβης, στοιχεία που δεν φαίνονται με γυμνό οφθαλμού ή με τη συνήθη μεγέθυνση των κοινών μεγεθυντικών φακών.
Με την κατάλληλη εκπαίδευση και με την εμπειρία, η δερματοσκόπηση βελτιώνει την διάγνωση των μελαγχρωματικών και μη-μελαγχρωματικών, καλοηθών και κακοήθων βλαβών του δέρματος, με κυριότερο όφελος την συμβολή της στην έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος. Πέρα από την ευρεία απήχηση της δερματοσκόπησης στην εξέταση των σπίλων (ελιές του δέρματος), η χρήση της επεκτείνεται και σε άλλες δερματοπάθειες όπως για παράδειγμα τα αιμαγγειώματα, τις σμηγματορροϊκές και ακτινικές υπερκερατώσεις , τα επιθηλιώματα του δέρματος (βασικοκυτταρικά, ακανθοκυτταρικά).